Bewust worden van je mechanismen

Ieder mens draagt bagage uit het verleden met zich mee. Soms is die bagage licht en makkelijk te dragen. Andere keren is ze zo zwaar dat we eronder lijden. Het gaat dan meestal om pijnlijke ervaringen die je in je kindertijd hebt opgedaan. Ervaringen die we nog altijd niet erkend, verwerkt en geheeld hebben. Onverwerkte trauma’s uit je kindertijd kunnen ook in het hier en nu leiden tot allerlei problemen.

De manier waarop je met situaties en mensen omgaat, de wijze waarop je jezelf opstelt, je gedrag, je reacties: het zijn allemaal gevolgen van de ervaringen die je in je ontwikkeling hebt opgedaan. Vaak zet je onbewust strategisch gedrag in, om niet kwetsbaar te hoeven zijn en de pijn, emotie of het trauma niet meer te hoeven voelen die je als kind hebt ervaren. Logisch, maar niet altijd even handig.

Overleven met mechanismen

Beschreven gedrag is vrijwel altijd een mechanisme om te overleven; zodat je je staande kunt houden in de maatschappij. Door het inzetten van overlevingsmechanismen hoef je je pijn niet te voelen. En dat lijkt een prachtige oplossing. Helaas is het dat niet. Want wat je eigenlijk doet, is je werkelijke gevoelens negeren. Maar ben je je ervan bewust dat jouw bagage nooit minder zwaar wordt als je de inhoud ervan niet loslaat? Alleen door dat te doen, ga je leven in plaats van overleven.

De drie meest voorkomende overlevingsmechanismen zijn vluchten, vechten en bevriezen. Vluchten voor pijn en herinneringen is een mechanisme waarbij je je afsluit voor je emoties. Vechten uit zich in zogenaamd ‘rebels’ gedrag, overal tegenaan schoppen en aandacht vragen op een opvallende manier. Bevriezen is het mechanisme waarbij je continu aan het pleasen bent. Je doet dan precies wat een ander van je verwacht; je bevriest je eigen persoonlijkheid om je anders voor te doen.

Wanneer je deze overlevingsmechanismen inzet, ben je allesbehalve in verbinding met wie je werkelijk bent, te weten: licht, vrij en liefdevol. Om écht gelukkig te kunnen zijn, je leven te kunnen leven zonder de last van al die bagage en zo de regie in eigen handen te houden, is bewustwording de enige manier om die verbinding met je essentie te bereiken.

Op zoek naar de oorzaken

Je bewust worden van de overlevingsmechanismen die je inzet, is geen eenvoudig proces. Hierbij mag je namelijk jezelf in de spiegel gaan aankijken vanuit een open en liefdevolle houding, zonder dat je oordeelt. Je gaat stap voor stap jezelf onderzoeken, om uiteindelijk te ontdekken wat de werkelijke oorzaak nu precies is van jouw overlevingsgedrag. En dat dit lange tijd terug kan gaan, is vaak een gegeven.

Veel overlevingsmechanismen worden namelijk al in de kindertijd ontwikkeld: wanneer je als kind niet gezien of gehoord werd (en dat hoeft echt niet heel groot te zijn), is de kans aanwezig dat je op latere leeftijd nog steeds bevriest, ofwel please-gedrag inzet. Om wél gehoord en gezien te worden. En wanneer je op jonge leeftijd enorm geraakt bent door een traumatische ervaring – bijvoorbeeld de scheiding van je ouders of het verlies van een dierbare – en je hebt deze pijn nooit kunnen verwerken, dan is de kans groot dat dit de oorzaak is van jouw vluchtgedrag ofwel het steeds uit willen schakelen van je emoties. En misschien ontdek je nu ook waar jouw drang om te presteren, altijd je ongezouten mening willen verkondigen en het veelal opzoeken van je eigen en andermans grenzen vandaan komt.

Maak eens contact

Omdat de oorzaak van overlevingsmechanismen veelal in je jeugd ligt, is het een hele mooie oefening om eens contact te gaan maken met het kind dat nog altijd in jou leeft. Dit kind kan jou enorm veel liefdevolle inzichten in jezelf als volwassene bieden. En als je die inzichten durft te omarmen en te accepteren, dan zul je merken dat je weer in verbinding komt met je essentie. Daarvoor hoef je alleen maar de intentie uit te spreken dat het innerlijk kind jou inzichten gaat geven.

Stel jouw innerlijk kind een vraag waar je graag inzicht in wilt, betrekking hebbend op jouw gedrag. Bijvoorbeeld: waarom reageer ik altijd zo snel geïrriteerd? Of: waar[1]om kan ik mijn emoties zo moeilijk tonen? Sluit je ogen, haal diep adem en ga eens ervaren wat er binnenin jou en om jou heen gebeurt. Misschien komen er gedachten, gevoelens, fysieke sensaties of voel je energie stromen. Probeer dat te plaatsen in het licht van de vraag die je hebt gesteld. Wellicht helpt dit jou al om inzicht in jezelf te krijgen.

Zoals ik al schreef is het proces van bewustwording niet makkelijk en kan er best veel tijd overheen gaan. Als je er echter vanuit je hart voor openstaat, omdat je écht gelukkig, vrij en zorgeloos wilt leven, dan is dit een reis die absoluut de moeite waard is. Tijdens die reis naar wie jij in essentie werkelijk bent, kan jouw innerlijk kind je begeleiden.

Deze blog verscheen als column in Paravisie Magazine